نگهداری حیوانات
از آنجایی که امروزه پدیده نگهداری از حیوانات خانگی در فضای منازل شهری رو به گسترش میباشد، لازم است به برخی از مسائل مربوط به آن توجه ویژه شود و می‌توان از جهات مختلف به این مسأله پرداخته شود. با توجه به اینکه ما مسلمانان اعتقاداتی را در این زمینه داریم و با عنایت به قوانینی که جامعه ما در این زمینه مدون نموده است و ما عمل به آن را بر خود لازم می‌دانیم، از طرفی دیگر، بعد انسانی این مسأله را باید مد نظر قرار داد و اینکه تا چه حد عمل به این قوانین در جامعه ما لازم و ضروری میباشد باید مورد توجه قرار گیرد.
همه ما می‌دانیم که چه در گذشته و چه امروز، استفاده از حیوانات در مشاغل و زمینه‌های مختلف می‌تواند فواید زیادی برای زندگی شهری و روستایی داشته باشد و استفاده از این حیوانات علی‌الخصوص سگ‌‌ها در بسیاری از موارد کاربردی و موثری میباشد. اما نکته مهم و قابل توجه این است که با توجه به دستوراتی که در دین مبین اسلام بر ما وارد شده و شرایط و حدودی را برای ما در نظر گرفته است باید نکاتی را در این زمینه مد نظر قرار داد.
در دین مبین اسلام و با توجه به الگوی ایرانی-اسلامی حاکم بر زندگی ما برای استفاده از این حیوانات قوانینی را وضع نموده است و با توجه به اینکه نگهداری سگ در منزل از نظر بهداشتی و حتی پاکی و نجاست چالش‌های جدی را به دنبال دارد، به نظر می‌رسد بی‌قانونی بخش مهمی از این مسأله میباشد که استفاده‌کنندگان از حیوانات خانگی به مرور زمان با بی‌توجهی به این امر، چالش‌های بیشتری را به وجود آورده‌اند. به عنوان مثال: در تمام بوستان‌های شهری استفاده از حیوانات و گرداندن آنها ممنوع میباشد اما همچنان مشاهده می‌شود که هر کس همان‌گونه که دوست دارد رفتار می‌نماید و همین امر یکی از موارد عدم توجه به قانون میباشد.
همچنین این عدم توجه به اعمال قانون از سوی برخی از افراد که در محیط‌های شهری ساکن هستند به وفور قابل مشاهده است و حتی بعضاً مشاهده می‌شود نگهداری این حیوانات در محیط آپارتمان صورت می‌گیرد و همین امر ناملایمات و آسیب‌های بیشتری را به دنبال داشته است.
امروزه برخی با ادعای روشنفکری، این مسأله را مطرح می‌نمایند كه در واقع به نوعی توجیه رفتار غلط آنها میباشد و دم از آن ميزنند که مدافع حقوق حیوانات هستند و باید به حقوق حيوانات احترام گذاشت اما آنها به این نکته توجه کافی ندارند که روایات و دستورات متعددی در دین اسلام در این زمینه وجود دارد و مسلمان را به این امر سفارش نموده است. در كجاى دین مبین اسلام آمده كه احترام به حيوانات، أسير كردن آنها در چهار ديوارى آپارتمان، دفاع از حقوق آنهاست و یا اینکه بايد با يك حيوان مانند انسان رفتار شود؟!
همچنین در كجاى دین زیبای ما ذکر شده که آن‌قدر اين حيوان آزاد را آزار دهید و به گونه‌ای شرطى‌سازى كنيد تا آداب توالت رفتن را بياموزد يا آنها را حمام كنيد، به آنها لباس بپوشانيد، آن‌قدر آنها شكنجه كنيد تا بتوانيد از آنها يک تصویر بگيريد و آنها را در فیس‌بوک یا اينستاگرام خود به معرض نمایش قرار داده و به دنبال جمع کردن لایک و فالوور باشید. متأسفانه مشکل تنها به اینجا ختم نمی‌شود و برخی در آزار دادن این حیوانات تا جایی پیش می‌روند که به خودشان این اجازه را می‌دهند که اعمال جراحی زیبایی را بر روی حیوانات زبان بسته انجام دهند و جسم یک موجود زنده را این چنین بیازارند و نام روشنفکر و مدافع حقوق حیوانات را بر خود بگذارند.
واکاوی این مسأله از بعد روانشناختی نیز حائز اهمیت بسیار میباشد. عزت نفس انسانها به دنبال قابلیت‌هایی که در درون آنها نهفته است، رشد می‌یابد، پس چه بهتر است که این قابلیت در جهت حرکت به سوی کمال شکل گیرد تا به آنجا که نیازی به دست‌اندازی به این‌گونه موارد احساس نشود. تقلید از برخی فرهنگ‌ها و تبلیغاتی که به گونه‌ای از طریق برخی از رسانه‌ها ترویج می‌شود منجر به این امر شده که انسانها نه تنها به دنبال کسب عزت نفس از این راه می‌باشند، بلکه روابط بین‌فردی آنها مخدوش شده و به جای برقراری روابط صالح با همنوعان و پیوند مأنوس با معبود خود، به نوعی گرفتار تبلیغات سوء شده‌اند که نه تنها ذهن روح آنها را نشانه رفته بلکه خانواده‌ها را به سوی فرهنگ جدیدی سوق داده است تا جایی که منجر به ایجاد سبک زندگی جدیدی شده که نامأنوس با فرهنگ ایرانی و اسلامی میباشد و همین امر آسیب‌های جدیدی را در جامعه ما به دنبال داشته است، چرا که تناقض فرهنگی از یک سو، و چالشی که از سوی برخی خانواده‌ها با سایر افراد جامعه ایجاد شده، اشکالات فراوانی را در این زمینه ایجاد نموده است و تا بدان جا پیش رفته که حتی معضل جدیدی در برخی از خانواده‌ها در زمینه فرزنددار شدن ایجاد نموده و عاطفه انسانی را به سمت نگهداری و رسیدگی از حیوانات کشانده است.
اصل احترام به حیوانات دور از انتظار نیست اما چگونگی استفاده از آنها خود موضوعی جدی میباشد اغلب کسانی که مدافع حقوق حیوانات و به دنبال به تصویر کشیدن چنین پدیده‌ای می‌باشند غافل از این هستند که چه آسیب‌هایی را به جامعه بشری و همچنین به حیوانات وارد می‌نمایند و به فرهنگ غلطی که امروزه در بین برخی از جوانان رواج یافته و ادعای روشنفکری به نوعی از آنجا نشأت می‌گیرد بیش از پیش دامن می‌زند و بر اساس این تفکر، هرگونه عملی که با موازین شرعی و اسلامی منافات داشته باشد به نوعی می‌تواند مشوق آنها در زمینه افزایش عزت نفس و به نمایش گذاشتن خودشان در فضاهای گوناگون و دریافت توجه و تحسین باشد و به نوعی به دنبال هویت گمشده خود هستند، اما غافل از اینکه با این عمل بیش از پیش باعث آزار حیوانات شده و نه تنها روح تشنه خود را سیراب نکرده بلکه به طور روزافزون در نگرانی خود از آینده و کاهش اعتماد به نفس و تزلزل هویت خود، گام برخواهند شد.
در تمام ادوار ما انسانها قواعد اسلام را بر مبنای خواسته‌های خود تفسير به رأى نموده تا مبادا به غرور و نفس حيواني‌مان لطمه‌اى وارد شود و به ﺟﺎى پرورش روح و افكارمان، اندیشه‌های خود را تا حد زندگى نفسانى و حيوانى تنزل مي‌دهيم. از آنجایی که انسانیت ما حکم می‌فرماید که به دنبال ارتقاء این بعد از جنبه وجودی خود باشیم، بتوانیم آن را تا حد اعلا ارتقا دهیم، پس جای تعجب دارد که ما انسانها ارزش، منزلت، شأن و عزت نفس خود را تا این حد تنزل داده و به دنبال جنبه‌های حیوانی و نفسانی وجود خود باشیم. در حالی‌که انسان این قابلیت را دارد که بتواند جنبه‌های وجودی خود را ارتقا داده و با کمال مطلق ارتباط یافته و در جهت رشد خود به سمت معبود گام بردارد. بنابراین لازم است با پرهیز از مشغله‌های این چنینی و پرداختن به اصالت خود که همان روح خدایی است و در وجود هر کس به ودیعه نهاده شده، در جهت رشد این جنبه از بعد انسانی گام برداریم.
بنابراین به نظر می‌رسد که ادامه چنین روندی می‌تواند آسیب‌های جدی را در جامعه ما ایجاد نماید و روند دوقطبی شدن آن را به دنبال داشته باشد و در این زمینه نه تنها خانواده‌ها بلکه آموزش و پرورش و همچنین رسانه‌ها می‌توانند نقش مؤثری را در آموزش افراد جامعه و هدایت آنها به سمت استفاده از الگوهای ایرانی-اسلامی و ایجاد سبک زندگی بهتر، در جهت بهبود روابط، و سوق دادن جوانان به سمت و سوی ابعاد انسانی و ارتقاء سطح عزت نفس آنها ایفا نمایند.
همچنین بحث قانون‌مداری و آموزش افراد جامعه در زمینه رعایت قوانین اجتماعی و رعایت حقوق دیگران از عواملی است که باید به آن توجه ویژه نمود. در این زمینه علمای مذهبی و همچنین جامعه‌شناسان و روانشناسان می‌توانند نقش مؤثرتری را ایفا نمایند تا در جهت رشد کودکان، نوجوانان و جوانان ما در زمینه سبک زندگی اسلامی-ایرانی و در نهایت ارتقاء سطح ذهنی و روانی آنها گام بردارند.
کپی برداری از مطلب با ذکر منبع بلامانع می باشد
زهرا عبدی‌خان – روانشناس- منتشر شدن در روزنامه جوان 14 اذر 1396
درخواست مشاوره